احتمالاً تصور عمومی از بتن، مادهای باشد که به نگهداری خاصی احتیاج ندارد. بتنهای مدرن، بسیار با دوام هستند و اگر بتن ریزی به صورت صحیح و اصولی انجام گرفته باشد، تا مدت بسیار زیادی به عملیات ترمیم و نگهداری احتیاج ندارند.
متاسفانه، دفعاتی که بتن به نگهداری و ترمیم برای پایان نیافتن عمرش احتیاج دارد، کم نیستند. بسیاری از سازههای بتنی بیش از پنجاه سال عمر دارند. طبیعتاً در آن زمان بتنهای امروزی وجود نداشتهاند و از بتن با فناوری همان زمان در آن سازهها استفاده شده است. حالا هم پنجاه سال مورد استفاده قرار گرفتهاند و به احتمال خیلی زیاد، باید اقداماتی در جهت پایدار کردن و بهبود اوضاع بتن صورت گیرد.
اگر در قبال سازههای بتنی، کاری در جهت نگهداری و بهبود کیفیتشان صورت نگیرد؛ خسارتی به مراتب بیشتر به سازهها وارد میشود و بتن به جایی میرسد که دیگر قابل ترمیم نیست و باید جایگزین شود. بدیهی است که هزینهی ترمیم از جایگزینی کمتر است.
در تصویر بالا، سازهای مشاهده میشود که نگهداری مناسبی از آن صورت نگرفته و به دلیل نفوذ آب و یخزدگی، به این شکل در آمده است. نفوذ و یخ زدن آب در بتن، باعث ترکخوردگی و شکست آن میشود، زیرا آب در هنگام منجمد شدن، بر خلاف دیگر مایعات، حجمش افزایش مییابد. این سازه دیگر قابل ترمیم نیست و باید با هزینهی بسیار زیادی تعویض شود؛ در صورتی که عملیات ترمیم میتوانست با هزینهی بسیار کمتری صورت بگیرد.
یک برنامهی نگهداشت مناسب، دارای مراحل مختلفی است که از قبل مشخص شده است: نواحی مشکوک به آسیبدیدگی بایستی شناسایی و ثبت شوند. یادداشتها و عکسها از تحقیقات محلی باید جمعآوری شده تا در مراحل بعدی از آنها استفاده شود. همچنین روشهای جدید از جمله تولید یک نمونهی سهبعدی کامپیوتری از سازه، کمک زیادی به پیشبُرد پروژه میکند.
بسیاری از برنامههای نگهداری از سازه، شامل تغییرات در شرایط موجود بر روی سازه میباشد. به طور مثال سازههایی که تحت تاثیر موادی نظیر آب، کلریدها، دیاکسید کربن، سولفاتها و دیگر مواد معدنی هستند، پایداری مشخصی نسبت به آنها دارند و اگر مقدار مواد از آن نقطهی مشخص عبور کند، سازه دچار مشکل میشود.
در تصویر بالا، سازهی بتنیای را میبینیم که به راحتی میتوانست با از بین بردن منبع رطوبت و آب، جلوی خرابی آن گرفته شود.
نوع دیگری از خرابی بتن، شامل بتنهایی میباشد که تحت اثر آب جاری هستند. ابتداییترین اقدام برای حفظ این نوع سازهها، ترمیم تخلخل و نواحی ترکخورده است؛ پیش از آن که خسارت بیشتر شود. طبیعتاً هیچ مادهای در برابر ترک خوردن مقاوم نیست؛ پس بهترین اقدام عملی در جهت حفظ بتن، بهبود شرایط به نحوی است که آب جاری تخلخل ایجاد نکند.
یک نوع دیگر از خسارتی که آب جاری به بتن میزند، فرسایش است. آب جاری به مرور باعث فرسایش بتن و ایجاد تخلخل در آن میشود. آبهای جاری که با سرعت زیادی در جریاناند، قابلیت حمل ریزدانهها و درشتدانهها را دارند و برخورد مداوم آنها با بتن، موجب خرابی بتن میشود.
به طور کلی نگهداری مناسب، به معنای تغییر شرایط در جهت کاهش خرابی و تضعیف بتن است. این تغییرات میتواند در خود بتن یا محیط اطراف آن رخ دهد.