مرحلهی بعد در پروسهی ترمیم بتن، ارزیابی میزان آسیب دیدگی و شدت تخریب است. هدف از این مرحله، فهمیدن میزان آسیب دیدگی بتن و تاثیر آن بر روی سازه میباشد. به عبارت دیگر این که چه قسمتهایی از سازه تحت تاثیر این آسیب دیدگی خواهد بود. این مرحله شامل پیشبینی پیشرفت تخریب و تعیین نحوهی آن نیز میباشد.
شکل آسیب دیدگی بتن توسط چرخهی انجماد آب (انجماد و مایع شدن مکرر)، در معرض سولفات قرار گرفتن و واکنشهای قلیایی سنگدانهها شبیه هم هستند. تخریب واکنش قلیایی سنگدانهها و سولفاتها بسیار بیشتر از چرخهی انجماد به بتن خسارت میزند؛ اگر چه هر سه دلیل بالا میتواند باعث گسیختگی بتن و از دست رفتن ویژگیهای اصلی سازه شود. تفاوت میان انواع مختلف تخریب این است که انجماد و مایع شدن، بیشتر در قسمتهایی ازبتن رخ میدهد که بیش از 90 درصد از آن اشباع شده باشد، بنابراین بیشتر در سطوح خارجی بتن رخ میدهد. از طرف دیگر واکنش قلیایی سنگدانهها و سولفاتها، هم در داخل و هم در خارج بتن میتواند رخ دهد؛ یعنی تمامی نواحی بتنرا میتواند تحت تاثیر قرار دهد.
یکی از راههای آسان و معمول برای تخمین میزان آسیب دیدگی بتن، ضربه زدن با چکش به بتن آسیب دیده و بتنسالم و گوش دادن به صدای آن است. (تصویر پایین) اگر این کار توسط افراد مجرب انجام شود، با همین تکنیک ساده هم میتوان در بیشتر موارد به میزان آسیب دیدگی بتن پی برد. با کوبیده شدن چکش بر روی بتن، بتنی که سالم باشد صدایی متمایز میدهد و نیروی وارده به آن نیز به صورت کامل به چکش بازمیگردد. در صورتی که در بتن آسیب دیده، صدای پوکی به گوش میرسد و نیرو به صورت کامل به چکش برگردانده نمیشود.
چندین آزمایش غیر مخرب (NDT) برای تعیین میزان آسیب دیدگی بتن وجود دارد که آزمایش اشمیت (آزمایشی که در پاراگراف قبلی بیان شد) احتمالاً ارزانترین و آسانترینِ آنهاست. آزمایش اشمیت اطلاعاتی سودمند به ما میدهد که کمک میکند قسمتهای مختلف یک بتن در سازه را با هم مقایسه کنیم. با این حال، در مورد بتنهای قدیمیتر، خیلی نباید بر روی این آزمایش حساب کرد. این آزمایش بیشتر روی بتنهای جدید جواب میدهد؛ بتنهایی که تحت تاثیر هوازدگی نبودهاند.
دستگاههای سرعتسنج اولتراسونیک و آکوستیک پالس اکو، زمان رفت و یا رفت و برگشت موج صوت را اندازهگیری میکنند. بتن بیکیفیت یا آسیب دیده به وسیلهی این اطلاعات مشخص میشود. دستگاه آکوستیک میتواند امواج تولید شده توسط مواد هنگامی تحت تنش یا کرنش بیش از حد قرار گرفتهاند را تشخیص دهد. به عبارت دیگر این دستگاه میتواند صدای ترکهای کوچک به وجود آمده در بتن بر اثر تنش را بشنود. یکی از مزایای استفاده از این تکنولوژی، افزایش سرعت عمل است.
با این حال، این آزمایش به تنهایی کافی نیست و لازم است اطلاعات جمعآوری شده از بتن در آزمایشهای مختلف با هم ترکیب شوند تا بتوان به نتیجهی دلخواه رسید.
قسمتهایی از بتن که آسیبدیده تشخیص داده شدند، باید علامتگذاری شوند تا آمادهسازی برای ترمیم آنها به نحو احسن صورت گیرد.
درزگیرهای اتصالات در بتن باعث حداقل نفوذ مایعات، جامدات و گازها می شود و از بتن در برابر آسیب دیدگی ها، محافظت می کند. در کاربردهای معین، عملکرد ثانویه آنها اصلاح عایق حرارتی و صوتی، تعدیل ارتعاش و جلوگیری از مشکلات غیر منتظره در دوره بهره برداری است (ACI 504R).
سیستم های حفاظتی درزها شامل عایق کردن ترک خوردگی ها، درزهای انقباض (کنترل)، درزهای انبساطی و درزهای اجرایی است.
انواع درزها
الف) ترک ها. دلایل ترک خوردگی بتن جمع شدگی، تغییرات دمایی، تنش های مرتبط سازه ای، و کوتاه شدن کرنش های بلند مدت است. قبل از انتخاب عامل درزگیر (بتونه)، دلیل ترک خوردگی باید تعیین و ترک های موثر شناسایی شود. در برخی حالت ها، چسبندگی سازه ای ترک نیاز است، در صورتی که در دیگر وضعیت ها باید از ایجاد گیرداری سرتاسری در ترک پرهیز شود.
ب) درزهای انقباضی (کنترلی). درزهای انقباضی معمولاً به صورت دانسته طراحی و اجرا می شود و این درزها ترک خوردگی های ناشی از انقباض بتن (جمع شدگی) را تعدیل و به صورت منظم در می آورد. اغلب درزهایی که کنترلی نامیده می شوند برای کنترل ترک ها در محل های مختلف به کار می روند. در سطوحی که ضعیف هستند یا ابزار برش دهنده، در مقطع بتن معمولاً در مدت 24 ساعت اولیه، درز ایجاد می شود.
ج) درزهای انبساطی (جداسازی). درزهای انبساطی از شکاف خوردگی، شکستگی و پیچیدگی (شامل جابه جایی، پیچش و مسائل دیگر) در مجاورت سازه های بتنی که ممکن است این اتفاق بیفتد، جلوگیری می کند. شکاف خوردگی و پیچیدگی می تواند ناشی از انتقال نیروهای فشاری باشد که با انبساط، بارهای اعمال شده، یا اختلاف جابه جایی های ناشی از بلند شدگی ها در ترکیب و شکل سازه یا نشست ها باشد
(ACI 504R). درزهای انبساطی با ایجاد فضاهایی برروی کل مقطع در بین واحدهای سازه ای کنار هم ساخته می شوند.
د) درزهای اجرایی. درزهای اجرایی قبل و بعد از انقطاع در جایدهی بتن در میان محل قرار گیری واحدهای پیش ساخته صورت می گیرد. محل های کار معمولاً از پیش تعیین و محدودیت های کاری، که می توان کار را در یک زمان با حجم کاری مناسب و با حداقل اختلال در پرداخت کاری سازه صورت داد، و مشخص می شود. احتمال قطع کار به وسیله عوامل پیش بینی نشده و ضروری در عملیات بتن ریزی نیز وجود دارد. نسبت به نوع طراحی سازه، ممکن است در عملیاتی احتیاج به اقدامی قبل از رسیدن به درزهای انقباضی یا انبساطی و یا به چسبندگی صحیح لایه های مختلف به همدیگر برای یکپارچگی کامل سازه ای، نیاز باشد. درزهای اجرایی نسبت به مراحل جایدهی تعیین شده به وسیله طراح سازه، به طور افقی یا عمودی اند (ACI 504R).
روش های آب بندی
روش های آب بندی درزها شامل روش های تخصصی تزریق، مسیریابی و بتونه کاری، چسباندن، اجرای بتونه از پیش قالب بندی شده، و اجرای سیستم های حفاظتی مناسب سطح (از قبیل غشاءهای الاستومری) است .
ACI 504 R درخصوص روش های تخصصی مختلف (متفاوت) و مواد آب بند درزها بحث می کند.
ACI 503.4 نیز درباره ی مواد اپوکسی و پلی یورتان یا پلی اورتان بحث می کند.