آزمایش نمونه معکبی بتن در واقع یک ایدهی کلی از تمامی مشخصات بتن به ما ارائه میدهد. با همین آزمایش میتوان تشخیص داد که بتن به حد کافی مناسب کار ما هست یا خیر. مقاومت فشاری بتن بر عوامل مختلفی هم چون نسبت آب به سیمان، مقاومت سیمان، کیفیت مواد بتن، کنترل کیفیت در طول تولید بتن و غیره بستگی دارد.
آزمایش مقاومت فشاری بتن بر روی قطعههای مکعب شکل از بتن انجام میشود. به همین دلیل آزمایش نمونه معکبی نامیده میشود. این آزمایش بر روی قطعههای استوانهای بتن نیز مرسوم است. بسته به اندازهی سنگدانههای مورد استفاده در بتن از معکبهای 10 × 10 × 10 سانتیمتر یا 15 × 15 × 15 سانتیمتر استفاده میشود.
بتن را در قالبهایی که تصویرش را در بالا مشاهده میکنید قرار میدهند و حرارت میدهند تا حباب و فضای خالی دیگر در آن باقی نماند. بعد از بیست و چهار ساعت، عملآوری بتن را آغاز میکنند. عملآوری بتن باید به نحوی باشد که سطح خارجی بتن کاملاً صاف بشود. برای این کار معمولاً از چسب سیمان استفاده میکنند و آن را بر روی سطح خارجیبتن طوری پخش میکنند که کاملاً صاف باشد.
برای عملآوری، قطعات بتن را بیست و چهار ساعت در هوای مرطوب قرار میدهند. سپس آنها را علامتگذاری کرده و در هوای تازه قرار میدهند تا زمان انجام آزمایش اصلی بر روی آنها فرا برسد. آب مورد استفاده در عملآوری بتن باید هر هفت روز یک بار چک شود. هم چنین دمای این آب باید حدود 27 درجه سانتیگراد (دو درجه بیشتر یا کمتر) باشد.
نمونههای بتن را پس از هفت یا بیست و هشت روز عملآوری در ماشینهای آزمایش مقاومت فشاری قرار میدهند. در این ماشینها، بارگذاری به صورت دقیقهای 140 کیلوگرم برا سانتیمتر مربع افزایش مییابد تا نمونه شکسته شود. مقدار بارگذاری در لحظهی شکست بتن، میزان مقاومت فشاری بتن را به ما میگوید.
حداقل از هر نمونه و در هر سن، بایستی 3 نمونهی بتن آزمایش شود. اگر در نتیجه مشاهده شود که مقاومت آنها بیش از 15 درصد با یکدیگر اختلاف دارد، نتایج آزمایش رد میشود و بایستی آزمایش دوباره انجام شود. در غیر این صورت، میانگین مقاومت فشاری آن سه نمونه، مقاومت فشاری بتن مورد محسوب خواهد شد.
مقاومت بتن با افزایش عمر، بیشتر میشود. در جدولی که در ادامه آمده است، نشان داده شده که در هر مقطع زمانی از عملآوری، بتن چه مقدار از مقاومت اصلیاش را کسب میکند :
سن
درصد مقاومت کسب شده
1 روز
16 درصد
3 روز
40 درصد
7 روز
65 درصد
14 روز
90 درصد
28 روز
99 درصد
همانطور که مشاهده میکنید، بتن بیشتر مقاومت خود را در سنین اولیه به دست میآورد. بدین ترتیب که 90 درصد مقاومتش در 14 روز (دو هفته) کسب میشود. در 28 روز بتن به 99 درصدِ مقاومتش میرسد و در ادامه روند کسبمقاومت بتن بسیار کند تر دنبال میشود. به همین دلیل است که در آزمایشها معمولاً نتایج 28 روزهی نمونههای بتنیمورد نظر و مهم هستند. بتن در 28 روزگی مقاومتی تقریباً مساوی با مقاومت نهاییاش دارد.